Το ροχαλητό είναι ένα αρκετά συχνό πρόβλημα που επηρεάζει τόσο τον πάσχοντα όσο και τους συντρόφους του, όπου σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να πάρει και κοινωνικές διαστάσεις. Συνήθως αφορά το 20% των ενηλίκων, ενώ περιστασιακά μπορεί να εμφανιστεί έως και σε 40% αυτών. Η ένταση του ροχαλητού κυμαίνεται από ήπια (παραγόμενος ήχος ίσος με 40 dB) έως πολύ δυνατή (90 dB). Μπορεί να είναι διακοπτόμενο ή συνεχές, ενώ σε σοβαρότερες περιπτώσεις (ποσοστό 35% έως 55%) μπορεί να συνδυάζεται με σύνδρομο υπνικής άπνοιας.

Ως υπνική άπνοια ορίζεται η πλήρης διακοπή της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 10 δευτερολέπτων. Ο αριθμός των απνοιών κυμαίνεται από 5 την ώρα (ήπιας μορφής) έως και πάνω από 30 την ώρα (σοβαρή). Η άπνοια διακρίνεται σε αποφρακτική, σε κεντρική και σε μικτή. Η αποφρακτική άπνοια, που είναι η πιο συχνή, οφείλεται στην απόφραξη που προκαλείται από τη σύμπτωση των μυών σε κάποιο σημείο της διαδρομής του αεραγωγού. Με τον τρόπο αυτό οι πνεύμονες αδυνατούν να τραβήξουν αέρα μέσα στο στήθος. Η κεντρική άπνοια προκαλείται από κάποια βλάβη του εγκεφάλου ή του νευρικού συστήματος με αποτέλεσμα να επηρεάζονται οι μυς ελέγχου της αναπνοής. Τέλος, η μικτή άπνοια είναι ο συνδυασμός της αποφρακτικής και της κεντρικής.

Ποιες είναι οι συνήθεις αιτίες του ροχαλητού ή των απνοιών;

Οποιαδήποτε διαταραχή στην ελεύθερη ροή του αέρα στον αεραγωγό, στη διαδρομή δηλαδή του αέρα από την μύτη και το στόμα προς τους πνεύμονες μπορεί να προκαλέσει ροχαλητό ή/και άπνοιες. Οι αποφρακτικές άπνοιες οφείλονται σε οποιαδήποτε απόφραξη μπορεί να προκληθεί από διάφορα ανατομικά ή λειτουργικά προβλήματα της μύτης, όπως στραβό ρινικό διάφραγμα, υπερτροφικές κόγχες, υπερπλασία αδενοειδών εκβλαστήσεων, χρόνια αλλεργική ρινίτιδα ή ρινικοί πολύποδες. Επίσης, μπορεί να συνυπάρχουν διάφορα προβλήματα και στο στόμα, το φάρυγγα ή/και τον τράχηλο, όπως υπερτροφία των αμυγδαλών, ευμεγέθης/ χαλαρή σταφυλή, ευμεγέθης γλώσσα, μικρογναθία, κοντός λαιμός. Επιπρόσθετοι επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η αύξηση του σωματικού βάρους/ παχυσαρκία, η κατανάλωση αλκοόλ ή φαγητού, ιδίως πριν την κατάκλιση, το κάπνισμα και η χρήση ηρεμιστικών και υπνωτικών ουσιών.

Πόσο επηρεάζει το ροχαλητό και οι άπνοιες την υγεία μας;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, το ροχαλητό, πέρα από τις κοινωνικές του προεκτάσεις, δεν αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα για την υγεία. Στα άτομα όμως που το ροχαλητό συνδυάζεται με σύνδρομο υπνικής άπνοιας, τότε μπορεί να προκληθούν από ήπια μέχρι πολύ σοβαρά προβλήματα για την υγεία του πάσχοντος. Συγκεκριμένα, οι άπνοιες μπορεί να επηρεάσουν τη καθημερινότητα του ατόμου, με παρουσία υπνηλίας κατά τη διάρκεια της ημέρας, πρωινούς πονοκεφάλους, κόπωση, ευερεθιστότητα, έλλειψη συγκέντρωσης και σεξουαλική δυσλειτουργία. Σοβαρότερα προβλήματα αφορούν τη σταδιακή πτώση του κορεσμού (πτώση του οξυγόνου στο αίμα) με εμφάνιση συνοδών προβλημάτων όπως υπέρταση, αρρυθμία, καρδιακή ανεπάρκεια, έμφραγμα ή/ και εγκεφαλικό επεισόδιο.

Πότε πρέπει να επισκεφτείτε το γιατρό και τι εξετάσεις απαιτούνται για τη διάγνωση;

Στις περιπτώσεις όπου το ροχαλητό είναι πολύ έντονο και ιδιαίτερα εάν συνοδεύεται από επεισόδια άπνοιας, τότε σίγουρα ο πάσχων πρέπει να αναζητήσει ιατρική βοήθεια. Η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού με μία ενδελεχή κλινική εξέταση μπορεί στις περισσότερες περιπτώσεις να εντοπίσει τις αιτίες του προβλήματος. Σε ορισμένες βέβαια περιπτώσεις απαιτούνται περαιτέρω εξετάσεις, όπως αξονική ή μαγνητική τομογραφία και μελέτη ύπνου. Η τελευταία είναι μία λεπτομερής εξέταση που γίνεται κατά τη διάρκεια του ύπνου, όπου καταγράφονται διάφορες λειτουργίες του οργανισμού, όπως η ένταση του ροχαλητού, ο κορεσμός (επίπεδο οξυγόνου στο αίμα), η ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου και των μυών, οι κινήσεις των ματιών, η καρδιακή λειτουργία και η αναπνευστική προσπάθεια.

Ποια είναι η αντιμετώπιση του προβλήματος;

Ανάλογα με τη βαρύτητα και την αιτία του προβλήματος, η αντιμετώπιση μπορεί να είναι συντηρητική ή χειρουργική. Σε απλό ροχαλητό συνιστάται η απώλεια σωματικού βάρους, η σωματική άσκηση, η αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ και μεγάλων γευμάτων πριν την κατάκλιση και η μείωση ή διακοπή του καπνίσματος. Σε περιπτώσεις αποφρακτικής άπνοιας συνιστάται ανάλογα με το σημείο απόφραξης ο ευθειασμός του ρινικού διαφράγματος, η συρρίκνωση των ρινικών κογχών, η αμυγδαλεκτομή, η αδενοειδεκτομή, η μερική εκτομή της σταφυλής και η φαρυγγ0-υπερωιο-πλαστική. Σε ορισμένους ασθενείς με μικρογναθία ή με ευμεγέθη γλώσσα συνιστάται.

Ποιες θεραπείες συστήνονται συνήθως;

Η αντιμετώπιση τόσο του απλού ροχαλητού όσο και του συνδρόμου της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας είναι συντηρητική ή χειρουργική. Οι χειρουργικές επεμβάσεις για την αποφρακτική άπνοια τα τελευταία χρόνια έχουν απλοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό και μερικές από αυτές εκτελούνται ακόμα και με τοπική αναισθησία και χωρίς ιδιαίτερο πόνο. Συνήθεις επεμβάσεις, αναλόγως πάντα με το σημείο απόφραξης, είναι η διόρθωση του στραβού ρινικού διαφράγματος και η συρρίκνωση των κογχών που παρεμποδίζει τη φυσιολογική ροή του αέρα, από τη μύτη, η αφαίρεση των αμυγδαλών, η εκτομή της σταφυλής και κατά περίπτωση η αφαίρεση τμημάτων της μαλθακής υπερώας (Σταφυλο-Υπερωιο-Φαρυγγο-πλαστική-U.V.P.P.)